Depo Ve Stok Yönetimi

Depo, tedarik zinciri içerisinde faaliyetlerin herhangi bir aksaklık olmadan gerçekleştirilebilmesi ve müşteri siparişlerinin zamanında karşılanabilmesi için çok önemli bir role sahiptir.

Depodaki ürünlerin ihtiyaç olduğunda ihtiyaç duyulan noktaya gönderilebilmesi için depodaki stok yönetiminin kusursuz bir şekilde sürdürülmesi gerekir. Bir işletme de üretilen mal veya hizmete, dolaylı veya dolaysız olarak katılan bütün fiziksel varlıklar ve ürünün kendisi stok kavramı içerisine dahil olur. Depoda muhafaza edilen ürünler henüz üretime katılmadığı için veya müşteriye sevk edilmediği için stok kavramı içinde yer alır. Bu durumda depodaki ürünlerin her biri bir stok kalemini meydana getirir. İşletmelerin stok bulundurmaları onları çeşitli belirsizliklerden korurken belirli bir maliyete neden olur. Bundan dolayı depodaki stok maliyetlerini en az seviyede tutmak ve çalışmaları kesintiye uğratmadan devam ettirecek yeterli seviyede malzeme bulundurabilmek için etkili bir stok yönetiminin bulunması önemlidir. 

Depo ile birlikte bahsetmiş dolduğumuz Stok terimi nedir ve Nasıl stokta ürün tutulur. Şimdi bunları inceleyelim.

Stok nedir?

Stok, bir firmanın üretim yapabilmesi için bulundurduğu hammadde, yarı mamul, mamul gibi ürünlerdir.

Stok bulundurmak, üretim firmalarının maliyetlerinden birisidir. Her maliyet gibi stok da maliyet artışı olmadan kontrol altında tutulmalıdır. Hem üretim talebine yetecek miktarda stok elde bulundurulurken hem de lojistik, saklama, aşınma vb. maliyetler azaltılmaya çalışılır.

NEDEN STOK TUTULUR?

İşletmelerin depolarında Stok bulundurmalarının ana nedeni değişen ihtiyaçların, talep dalgalanmalarının, ürün alım-satımlarının ve üretimin istikrarlı şekilde çalışabilmesidir.

Stok Bulundurma Nedenleri

– Değişen ihtiyaçların karşılanması
– Talep dalgalanmalarına karşı önlem almak
– Büyük miktarda satın almalarda indirim sağlanması ve toplu üretimde maliyetin düşürülmesi
– Arz ve talebin dönem içinde farklılık göstermesi
– Üretimin düzgün ve kesintisiz çalışması
– Yüksek enflasyon döneminde kârlı bir yatırım şekli olması

STOK ÇEŞİTLERİ

Stoklar kendi aralarında; Ham Madde, Yarı Mamul, Mamul stokları olmak üzere üç kısma ayrıldığını ”Stok Nedir” başlığı altında anlatmıştık. Şimdi bu üç kısmın incelemesini yapalım.

Ham Madde Stokları

Üretim yapan işletmeler de hammaddeyi stoklamak çok önemlidir. Bir işletmede üretilen ürün başka işletmeler için hammadde yerine geçer.

Hammadde stokunu etkileyen durumlar;

1. Mevsimler
2. Planlar
3. Toptan alım fırsatları
4. Depo maliyetleri
5. Hammaddenin kullanım ömrü

Yarı Mamul Stokları

Üretim sürecine girmiş; fakat son halini almamış ürünlere yarı mamul denir. Çok katmanlı üretim modüllerinde, katmanlardan herhangi birinde meydana gelebilecek bir sorun üretim sürecinin tamamlanmaması anlamına gelebilir. Bu sebeple bu tip üretim modüllerinde her bir katman için stokta yarı mamul bulundurulur. Böylece bir sorun çıktığında bile stoktaki yarı mamuller kullanılarak üretim bitirilebilir.

Yarı Mamul stokunu etkileyen durumlar:

• Üretim modülünün aşamaları ve uzunluğu
• Üretilecek ürünün miktar ve maliyetleri

Mamul Stokları

Üretim süreci bitmiş, satışa ve teslimata hazır ürünlere mamul denir. Örneğin: bulaşık makinesi, çamaşır makinesi, fırın, kıyafet vb.

Mamul stokunu etkileyen faktörler:

• Satış hacminin büyüklüğü
• Deponun büyüklüğü
• Mamulün stoka elverişliliği

Stok Yönetimi

İşletmenin üretim, satış ve finansal durumuna bakılarak, ihtiyaçların karşılanması için elde bulundurulması lazım olan ürünler arasında belli bir denge kurmak amacıyla yapılan, planlama, örgütleme ve kontrol işlemlerinin tamamına Stok Yönetimi denir. Stok yönetiminin gayesi, istenilen ürünü istenilen zamanda hazır bulundurmak ve bunu işletmenin yapısına göre mali olarak en uygun düzeyde gerçekleştirmektir.

Stok yönetimi ile stok hareketleri devamlı olarak denetlenebilmektedir. Stok yönetiminin en mühim noktası, her türlü stok yatırımına karşı en iyi şekilde hizmet vermesidir. İşletmelerin en iyi şekilde hizmet verecek seviyeye gelebilmesi, stoksuz kalma olasılığını minimal oranda tutması ve kârını en üst düzeye getirecek şekilde stok yönetimi yapması gerekir.

Her işletme büyüklüğüne, üretim şekline, mali olanaklarına ve daha birçok faktöre göre meydana getirdiği stok yönetim sistemini uygulamaktadır. Bu sistemler ilk başlarda sayma ve gözle kontrol şeklinde yapılırken, bugün hem manuel hem de bilgisayara programları aracılığı ile yapılmaktadır.

Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Stok kontrol yönetimi, bir işletmenin üretim veya satışlarını kesintisiz devam ettirmek için stok da ne kadar ürün bulundurması gerektiğini belirlemesi ve bunları ileriye dönük planlamaya koyması anlamına geliyor

Ürün sipariş etmeli miyim, üretime devam etmeli miyim, müşterilerin talebi artacak mı şeklinde ki sorular stok yönetiminin kapsama alnında kalıyor. Firmaların stok kontrolü yapma çeşitleri farklılık arz ediyor. İşletmelerin kullandığı ve iktisadi olarak en çok ilgi gören stok kontrol yöntemleri şunlardır:

• ABC Stok Yönetimi: 

Stokta bulunan ürün gruplarını ayırarak, türlerine göre ayrı stok takibi izlemeyi amaçlayan yöntemdir. A grubunda sayısı az olan ancak kıymet olarak eldeki stokların büyük çoğunluğunu oluşturan grubu ifade eder. C grubu ise sayısı fazla olan fakat değeri düşük olanlardır. B grubu ise hem sayı hem de değer olarak orta derecede ki ürün grubudur. Stokların neredeyse yarısı B grubundan oluşur.

• Gözle Kontrol Yöntemi

Gözle kontrol sisteminde işletmelerin stoktan sorumlu bir ambar personeli vardır. Bu personel, işletme tarafından belirlenen zamanlarda tüm ürünleri tek tek sayar ve eksikleri kontrol eder. Geleneksel yöntemler arasındadır.

• Çift Kutu Yöntemi

Stokta bulunan ürünler farklı iki kutuya konulur. Burada ki amaç kutulardan birisinin sürekli olarak dolu olmasıdır. Bu sebeple kutulardan birinin satılması ya da kullanılması nedeniyle bir kutu boşalmış ise, yeni bir sipariş verilir. Böylece devamlı olarak bir kutu yedekte olmuş olur.

• Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi

İşletme belirli bir miktar belirler ve stoklar ilgili orana gerilediğinde hemen yeni sipariş verilir. Bir pastacının stoğunda ki ürünü yarıya inince un siparişi vermesi buna örnektir.

• Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi

Stokta kalan ürünlerin miktarına bakmaksızın, stok işlemlerin ne zaman yapıldığını kontrol eder. Ne kadar ürün kaldığına bakmaksızın belirli bir zamanda ürünün siparişi verilir. Pastacının her ay yirmi çuval un alması bu kapsamdadır.